POËZIEKRITIEK EN EEN STUKJE MEMOIRE

In de V.S. verscheen zojuist een prachtig boek van de eminente critica en hoogleraar in de poëzie Helen Vendler. Ik ontdekte haar in het begin van de jaren tachtig, toen zij in The New York Review of Books een opzienbarende bespreking publiceerde van het debuut van een volkomen onbekende dichteres: Amy Clampitt. Het stuk telde wel vier of vijf pagina’s en ik wist meteen dat ik die bundel moest hebben. Het was The Kingfisher, uitgegeven door Knopf. Wat mij ook meteen duidelijk was, was dat er in de V.S. een poëziekritiek bestond, die van een aanzienlijk hoger niveau was, dan wat daar hier in Nederland voor door moest gaan. En die – misschien nog belangrijker – een veel breder terrein besloeg: de hele dichtkunst was onderwerp van beschouwing, zowel modern als klassiek, zowel ouder als nieuw. Tot dan toe was ik deze soort van open en erudiete kritiek alleen nog maar tegengekomen in Engeland, bij A. Alvarez, lange tijd criticus van The Observer. Ik was in die tijd popcrititcus bij Vrij Nederland en De Volkskrant en ik schreef zelf beschouwingen waarin ik deze vorm van cultuur probeerde te behandelen met de ernst en de maatstaven die ik ook in de literatuurkritiek graag aantrof. Voor De Volkskrant heb ik toen enkele artikelen mogen schrijver over vrouwelijke dichters die door lezers zeer gewaardeerd werden maar waar de poëziekritiek geen aandacht aan schonk, Vasalis en Ida Gerhardt. Beide stukken riepen reacties van lezers op. Toch werd van mijn medewerking op dit terrein verder afgezien. Wel heb ik nog enkele jaren voor De Volkskrant de verslaggeving mogen doen van Poetry International. Ik had mij toen zelf al geprofileerd als dichter. Toen ik een jaar later zelf tijdens Poetry optrad, werd daarvan door de toenmalige criticus geen gewag gemaakt, niettemin stond er bij het stuk een mooie foto van mijn optreden afgedrukt. Ik vond dit heel grappig. De nieuwsredactie schatte mijn belang kennelijk anders in dan de poëzieverslaggever.
Er is in Nederland nog steeds niet veel veranderd aan het smalle terrein dat de poëzie hier toegewezen heeft gekregen. Integendeel, het heeft zich nog verdiept. Is in de V.S. Helen Vendler hoogleraar aan de belangrijkste universiteit, Harvard, in Nederland worden alle literatuur-professoraten, op één na, bezet door wat je modernisten van de vorige eeuw zou kunnen noemen. Dat wil zeggen dat ook de top van het onderwijs zich daarop heeft geconcentreerd. Die ene uitzondering is Tilburg.
Ik raad de echt in poëzie geïnteresseerden aan dit boek van Helen Vendler te lezen. Het is een haast renaissancistische verademing van kennis en cultuur.