ELLYDE WAARD – Een wildernis van verbindingen – de collectie

In 1986 verscheen van Elly de Waard (1940) de gedichtenreeks Een wildernis van verbindingen, van 82 gedichten. De bundel werd niet besproken en is al jaren niet meer verkrijgbaar. Hoe het digitale tijdperk, dat voor (in zijn tijd) niet opgemerkte poëzie van betekenis kan zijn mag blijken uit het feit dat van deze gedichtenreeks nu een digitale uitgave verschenen is. Ook is een film  online te bekijken waarop de hele bundel wordt voorgelezen door de dichter zelf. Binnenkort worden er ook nog negen Engelse vertalingen van de meest cruciale gedichten bij geplaatst.

De Waard is een gerenommeerd dichter die, voor zij in 1978 debuteerde met haar bundel Afstand, gedurende vijftien jaar als poprecensent werkte voor de Volkskrant en Vrij Nederland. Die jaren moeten haar wel gevormd hebben in haar stijl en toon die later in haar poëzie doorklonk. De emoties en agressie die in de popmuziek zo gangbaar zijn komen in haar werk naar buiten als zeer gepassioneerde en lyrische uitingen. Van begin af aan nam zij duidelijk stelling tegen de heerschappij van de Vijftigers. Zij pleitte voor meer directe gevoelsuitingen in haar gedichten. Haar belangrijkste voorbeelden in de poëzie waren Emily Dickinson, Sylvia Plath, Vasalis en Ida Gerhardt. Op haar mooi verzorgde site is te lezen dat de Nederlandse poëzie moest ‘worden gevitaliseerd door er de agressiviteit en emotionaliteit van de popmuziek in te laten doorklinken’.

De gedichtenreeks Een wildernis van verbindingen werd op de flap aangekondigd als ‘het eerste epos van een vrouw over vrouwen’. Gedurende de jaren tachtig was Elly de Waard binnen de kringen van het Nederlandse feminisme zeer bekend. Maar ook daar vond Een Wildernis evenmin veel weerklank. Toch was er één persoon die het op waarde wist te schatten. De Vlaams/Nederlandse dichter Christine D’haen liet weten: ‘Elly de Waard heeft nu toch gedichten geschreven die nog nooit geschreven zijn, over vrouw en vrouw. Ik ken niets in de literatuur van hoge literaire waarde dat dat goed beschrijft vóór haar. Het verruimt het literaire veld.’

Elly de Waard vraagt zich af of het literaire veld nu, dertig jaar nadien, toe is aan verruiming. Er zijn nieuwe generaties vrouwen en mannen opgestaan die wellicht Een wildernis kunnen waarderen.
De andere reden dat De Waard deze queeste van 82 gedichten opnieuw onder de aandacht wil brengen is het in deze tijd sterk veranderende culturele klimaat. Vrijheden die de laatste halve eeuw met veel strijd zijn verworven staan plotseling onder druk. Van die vrijheden is in de bundel Een wildernis volgens de dichter optimaal gebruik gemaakt.
Vandaar dat dit ‘epos van een vrouw over vrouwen’ opnieuw onder de aandacht wordt gebracht en omdat de tijd er rijp voor is.

Ik hoorde een wijs man
laatst zeggen ( het was
de dichter Leo Vroman)
dat het geen zin heeft
je om je lot te beklagen
omdat de natuur geen
rechtvaardigheid kent.

Ik zou dit graag
preciezer willen. In het
eerste heeft hij gelijk.
Maar de natuur kent
wel degelijk een rechtvaardig
in de zin van: dat zij streeft
naar balans. De weegschaal
van Vrouwe Justitia

draagt bij haar geen
morele waarden, maar
de zwaartekracht
van de aarde en de zuivere
snelheid van het licht.
Zij is het wegen zelf
als het ware: zij trekt recht
maar zij spreekt het niet.

Gedicht: Elly de Waard: De Aarde, de Aarde