De wereld zonder Bowie begint per dag meer gestalte te krijgen. Het is een saaiere wereld, dat staat wel vast. De nieuwe nieuwtjes worden steeds snipperiger en het ophalen van oud nieuws is al een tijdje bezig.
Zo vond ik een aantal citaten uit interviews die ik interessant vond omdat ze op een bepaalde manier voor mij herkenbaar waren.
Over de fragmentarische en impressionistische teksten die hij voor Station To Station en Low begon te schrijven zei hij bijvoorbeeld: ‘Eno got me off narration, which I was so intolerably bored with. Narrating stories, or doing little vignettes of what I thought was happening in America and putting it on my albums in convoluted fashion… Brian really opened my eyes to the idea of processing, to the abstract of communication.’
De tekst verdraaien tot iets dat minder direct herkenbaar is. Ja, dat gebeurt in de poëzie veelvuldig. Maar het narratief blijft altijd bestaan, ook al wordt het alleen gesuggereerd of voor driekwart overgenomen door de muziek. Wat dat betreft is de poëzie in het nadeel. De woorden moeten hun eigen muziek scheppen en hun eigen narratief verbergen dan wel onthullen.

Wat mij ook erg aansprak is hoe Bowie Iman het hof heeft gemaakt. Zoals iedereen van de generatie die in de jaren zestig volwassen werd, had hij volkomen vrije opvattingen wat seks betreft en die werden niet door het huwelijk ingeperkt. Denk bijvoorbeeld aan wat Patricia Paay daarover onlangs vertelde in DWDD. Maar toen hij veertig was geworden en zijn huwelijk met Angie al  meer dan tien jaar ontbonden was, heeft hij het voor het Somalische topmodel anders aangepakt. Hij zei dat hun romance ‘was conducted in a very gentelmanly fashion I hope, for quite some time. Lots of being led to doorways and polite kisses on the cheek. Flowers and chocolates and the whole thing. I knew it was precious from the first night, and I just didn’t want anything to spoil it.’
Dat doet me sterk denken aan hoe ik mijn huidige geliefde, die inmiddels mijn vrouw is, heb veroverd: ik heb het volgehouden U tegen haar te zeggen tot we voor de eerste keer in bed lagen.

Wat ik ook heel herkenbaar vind is het volgende: ‘I had to learn how to evaluate what sharing one’s life meant,’ zei Bowie later. ‘Strange new things like learning to listen, knowing when a reply was not necessary but just being a receptive human being…  Most importantly, though, turning one’s asocial, possessive and inevitably destructive characteristics around.’
En hij, die zich altijd volstrekt a-politiek had opgesteld, schreef opeens, mede naar aanleiding  van zijn gehuwd zijn met haar, Black Tie White Noise, een reactie op de rassenrellen in Los Angeles van 1992, waarin onder meer de regels

I’m lookin’ through African eyes
Lit by the the glare of an L.A. fire
I’ve got a face, not just my race

Ook met de geboorte van de dochter die hij met Iman kreeg – Alexandria in 2000 – veranderde zijn denken. ‘Since my daughter’s been born, I am changing as a writer. There has been a shift in the weight of my responsibilities, relinquishing my own concerns about myself and Iman as a couple, and instead thinking about Lexi and what her world is going to be like.’ En op een ander moment zei hij ‘I desperately want to live forever. You know what I want [is] to still be around in another forty or fifty years… I just want to be there for Alexandria. She’s so exciting and lovely, so I want to be around when she grows up.’
Het is mede om deze uitspraken dat ik denk dat Donny McCaslin gelijk had toen hij meldde dat David Bowie hem had laten weten dat de song Blackstar tegen de dreiging van ISIS was geschreven.

Als je ten volle van de humor van dit tekenfilmpje wilt genieten, moet je een paar dingen weten.
In de eerste plaats is het lied Warszawa afkomstig van Bowie’ eerste Berlijnse LP, Low, dus hij zit nog midden in de afkick-periode van zijn cocaïne-verslaving. Tegelijkertijd was hij verwikkeld in een bittere strijd met zijn management MainMan. Als hij het filmpje binnenloopt zegt hij dan ook dat hij net uit Parijs komt waar hij tegen hen moest getuigen.
Tony Visconti laat aan een stuk door weten dat hij het echt niet fijn vindt dat hij de productie van de plaat samen met Eno moet doen, hij was toch altijd de enige producer? En Eno moet cocaïne van zijn boodschappenlijstje voor het weekend schrappen.
Het leukste vind ik zelf hoe Bowie en Eno opeens in hun Derek and Clive alias Pete and Dud personages stappen, een grap die ze hun hele leven door samen hebben volgehouden. Let op het octaaf of zo meer dat Davids stem dan krijgt! Plus een geaffecteerd accentje.

Ik wil graag Eno zelf nu aan het woord laten: ‘David’s dead came as a complete surprise, as did nearly everything about him. I feel a huge gap now.
We knew each other for over 40 years, in a friendship that was always tinged by echoes of Pete and Dud. Over the last few years – with him living in New York and me in London – our connection was by email. We signed of with invented names: some of his were Mr Showbiz, Milton Keynes, Rhoda Borrocks and The Duke of Ear.
I recieved an email from him seven days ago. It was funny as always, and as surreal, looping through word games and allusions and the usual stuff we did. It ended with this sentence: “Thank you for our good times, Brian, they will never rot.” And it was signed “Dawn”.
I realize now he was saying goodbye.’

Animation by the Brothers McLeod  @ www.brothersmcleod.co.uk

Een correctie op een eerdere blogging.
Ik vroeg mij bij het schrijven over de single – dus de eerste versie van – ‘Tis A Pity Se Was A Whore, immers af wie er voor de begeleiding had getekend. Iets dat nergens werd vermeld. Aangezien de A-kant van de single – Sue (Or In A Season Of Crime) – een complexe begeleiding heeft van Maria Schneider en haar orkest, ging ik er voor het gemak even van uit dat het orkest misschien ook op de B-kant te horen was. Maar niets is minder waar. Deze bestaat uit de demo van de song die Bowie zelf in zijn eigen huisstudio heeft opgenomen.
Het vermoeden daarvan was bij mij al eens opgekomen, maar het werd nu expliciet bevestigd door saxofonist McCaslin en  bassist Tim Levefbre  – beiden op Blackstar te horen – in een vraaggesprek met The Observer.

David Bowie heeft Donny McCaslin leren kennen door Maria Schneider. Hij is sinds jaar en dag een vast en excellerend lid van haar orkest. Toen Bowie aan Schneider vroeg of zij met hem verder wilde werken aan zijn nieuwe ideeën – die zouden uitmonden in het album Blackstar – kon ze daar geen gehoor aan geven. Ze had andere verplichtingen, namelijk het maken van een nieuw, eigen album, The Thompson Fields, dat inmiddels genomineerd is voor een Grammy en dat ook wordt genoemd als ‘Beste Album van 2015′.
Ze ried hem echter The Donny McCaslin Band aan en Bowie is die op een avond in een club gaan beluisteren. Deze band is meestal een kwartet, dat bestaat uit McCaslin zelf op diverse blaasinstrumenten, Jason Lindner op toetseninstrumenten, Tim Lefevbre op bas en Mark Giuliana op slagwerk en percussie. Aangevuld met Ben Monder op gitaar, vormt dit vijftal de kern van het gezelschap  dat het geluid op Blackstar bepaalt.

Terug naar de demo.
Op de vraag wat McCaslin denkt over David Bowie’s eigen saxofoonspel antwoordt hij: ‘Oh, I dig it. We were talking about “Sue”. You know, the song that’s the B-side to Sue” was “‘Tis A Pity She Was A Whore” and that original version of the song – in demo-form – was David. He had played all of the instruments, and that was him on sax. And I really loved his sax playing on that song, it was really soulful.”
Tim Lefevbre voegt daar dan aan toe: “‘Tis A Pity She Was A Whore” is pretty experimental as well. (..) And you can hear him on the track, how excited about it he is; he even yells at the end of it.” Leuk om na te beluisteren, dit.
McCaslin dan: ‘De demo’s die hij had gemaakt [voor Blackstar] waren echt heel sterk. De songs hadden al de vorm die je ook op de plaat hoort. Helemaal geen gedoe van een schetsje met een paar noten waar je nog een hele dag aan moet zitten om ze uit te werken. These songs were all essentially in place before we started recording. (..) But his vibe was very open and collaborative. (..) He was entrusting us with his music.”

Foto Bowie: Jimmy King

Vandaag is het gedichtendag.
Ik lees vanavond voor in het Taverne in Bergen samen met nog een aantal andere dichters onder wie mijn oude schoolgenoot Neel Min.
Maar door mijn geconcentreerde aandacht voor het werk van David Bowie dat mij al sinds zijn dood bezig houdt, kreeg ik ook een beter zicht op mijn eigen werk uit die periode.
Ik onderkende opeens overeenkomsten in onderwerp. Braken de nieuwe elektronische mogelijkheden in de rock het eerst door in de experimenten van diverse Duitse groepen in de jaren zeventig (Kraftwerk, Neu!, Tangerine Dream, Harmonia), ook de onderwerpen veranderden daarmee. Het moderne verkeer ging een rol spelen in de teksten. Fahren Auf Der Autobahn van Kraftwerk is daar een voorbeeld van, maar ook Station To Station van David Bowie.
Wat mijn eigen werk betreft: de bundel Wildernis Van Verbindingen behandelt allerlei vormen van verkeer die ingezet worden om de geliefde persoon te bereiken. En alle problemen die bij zo’n LAT-relatie komen kijken. Naar mijn idee ademt deze bundel eenzelfde sfeer als de eerder genoemde muzikale snelwegen, technische mogelijkheden die ingezet worden voor een gevoel, voor de romantiek en de ellende daarvan.

De foto is van Diana Blok en Marlo Broekmans, heet Horses en staat op het omslag van de bundel waar ik het hier over heb. Voor mij geeft dit prachtige werkstuk (inclusief de titel!) precies aan wat het gevoel is dat aan deze gedichten ten grondslag ligt.

Met betrekking tot mijn nadere onderzoek naar het album dat David Bowie heeft nagelaten besprak ik in mijn vorige bloggings de nummers Blackstar en ‘Tis A Pity She Was A Whore.
Ik sla nu Lazarus even over om meteen naar Sue (Or In A Season Of Crime) te gaan. De reden daarvan is dat deze song samen met ‘Tis A Pity deel uitmaakt van een in 2014 door Bowie uitgebrachte single en dat beide songs bij nadere beschouwing elkaars pendant zijn. Hoe zit dat?
Ik schreef al dat de titel van ‘Tis A Pity She Was A Whore ontleend is aan een 16de eeuws Engels toneelstuk waarin de doden bij bosjes vallen. Bowie gebruikt echter in zijn song alleen de (ook zeer dodelijke) entourage van de Eerste Wereldoorlog om een ruige sekssituatie in neer te zetten.
In Sue (Or In A Season Of Crime) laat hij echter de ‘season of crime’ werkelijk plaatsvinden. Hij vertaalde het verhaal van het toneelstuk naar het heden en plaatste zichzelf in de rol van de broer die zijn zuster verleidt en tot zwangerschap brengt. Hij doodt haar als ze een ander trouwt en daaromheen vallen ook nog talloze andere slachtoffers.
Toen Bowie het idee voor deze song had benaderde hij Maria Schneider en stelde hij een samenwerking met haar voor. Maria Schneider is zelf een gelauwerde componist en het bijna 8 minuten lange stuk wekt de indruk dat het toch wel even geduurd heeft voor ze op één lijn zaten. Het is niettemin een indrukwekkend nummer geworden, maar evenals bij ‘Tis A Pity She’s A Whore het geval was is de Blackstar-uitvoering de helft korter maar veel en veel soepeler. Het vierkante gebonk van de gekochte seks vaart echter heel wel bij de wat minder soepele uitvoering!
Moet de tekst er nog bij? Die is in telegramstijl geschreven en valt wel te volgen. In de hedendaagse verwoording van het Renaissance-stuk zijn zelfs ‘x-rays’ doorgedrongen. Is hier een echo bedoeld van het kind dat Sue krijgt van haar broer? Of is het toch alleen Bowie’s eigen ervaring?
Laten we zeggen dat het een heel vrije overzetting is van een sierlijk, maar moordzuchtig en incestueus verhaal.